Woensdag 15 april 2009

Levering Joan Huydecoper en 17e eeuws dameskostuum

De opdracht van Museum Maarssen bestaat uit diverse onderdelen. Als eerste wilde het Museum de legendarische Joan Huydecoper (1599 - 1661 ) realiseren. De missie was niet een 100% kopie te realiseren, echter het kostuum moest wel grote overeenkomsten vertonen. Het was uiteraard welkom als de mannequin wat zou lijken, maar deze hoefde geen evenbeeld te zijn van Huydecoper.

De ideeën van Museum Maarssen werden gedetailleerd aangeleverd middels duidelijke schetsen; een handzame leidraad voor ons.

Toen Museum Maarssen in het voortraject van dit project verscheidene malen bij ons op bezoek kwam, viel hun oog op een mooie, antieke etalagepop. De man is vergeleken bij de huidige etalagefiguren bijna niet te tillen. Zijn krachtige houding en charismatische oogopslag waren volgens de dames en heren zeer geschikt. En daarin hadden ze gelijk.

De realisatie begon zoals altijd met een gedegen onderzoek naar de klederdracht in Huydecopers tijd. Wanneer daar meer over bekend is, verdiepen we ons immer in de stand van de persoon die moet worden uitgebeeld, daar zijn natuurlijk veel verschillen in te ontdekken.

Van Huydecoper was wel bekend dat het een gegoede burger was. Sterker nog, hij werd koopman, projectontwikkelaar, ridder en zelfs zes maal burgemeester van Amsterdam. Daarnaast werd hij heer van Maassen en daarom wordt dit project aan hem gewijd. Een man van stand dus, mag wel gezegd worden. En dat mag ook in zijn kostuum terug te zien zijn, alhoewel het een Nederlander was en dus met een nuchtere kijk op zaken. En ook dat is terug te zien in zijn kostuum.

Times Past ontwierp het kostuum met een dikke knipoog naar het kostuum gemaakt voor Stedelijke Musea Sint-Niklaas (STeM). Het kostuum zou zonder dit museum zelfs niet op deze wijze gerealiseerd zijn. STeM maakte 80 zilverkleurige knoopjes tegen een fractie van de kostprijs voor Museum Maarssen, zoals ze ook voor het eigen kostuum gemaakt werden, naar voorbeeld van een bodemvondst. De rijen knoopjes waren een indicatie voor de welstand van zijn drager. Aangezien op juwelen en horloges belasting werd geheven in die tijd, moest een andere manier gevonden worden om toch te kunnen laten zien dat het hier om een welgestelde heer ging. De hoeveelheid knoopjes was een duidelijke manier om dit naar voren te laten komen, zonder dat het extra belastinggeld kostte.

Tijdens het uitdenken van het kostuum werd ook druk nagedacht over de mannequin. De huidskleur van de gekozen pop was te bruin en diende lichter te worden. Zijn make-up en gezichtsbeharing moest anders worden en ook zijn handen konden een stuk realistischer. Kortom, een uitdagende klus voor onze kunstenaar en make-up artist...

Aan het kostuum voor Huydecoper is veel aandacht besteed. Voor de regentenhoed werd een speciale mal gemaakt. De vorm en afmetingen moesten duidelijk aan de voorwaarden van vroeger voldoen. De hoed werd volledig op maat gemaakt en afgewerkt met een mooie, onopvallende band.

Ook aan de schoenen werd speciale aandacht besteed. Zij werden naar een voorbeeld uit begin 17e eeuw gemaakt. Zelfs een doorlopende zool naar de diabolohak volgens Middeleeuws gebruik werd op de schoenen toegepast.

Judith, onze make up artist, bewerkte een pruik met pijpenkrullen dusdanig, dat het gewenste kapsel van Huydecoper ontstond. Ze stelde vervolgens de kleur van de snor en sik nog enigszins bij, om een harmonieus en realistisch geheel te krijgen. Een mooi detail in het kostuum vormen de zwarte, bewerkte kousen, wat gebruikelijk was om te dragen in het begin van de 17e eeuw.

Aanvullend kreeg Huydecoper een cape in dezelfde prachtige lakense stof als de rest van het kostuum, afgewerkt met eenvoudige zwarte klosjes. Zwart laken is een schitterende, zacht glanzende zware doch soepele stof die ook bij intensief gebruik mooi blijft. Een kostbare maar duurzame stof die tegenwoordig bijna nergens meer te krijgen is. Bij Stegeman in Staphorst is de stof in verschillende kwaliteiten nog verkrijgbaar. Het is een prachtig klein zaakje met een ongelooflijk assortiment aan stoffen en fournituren. De typische vierkante kraag van soepel linnen is afgezet met een subtiel randje kant en touwtjes met witte klossen. Met datzelfde kant werden ook de manchetten afgezet.

Op 15 april bezorgden wij Huydecoper aan Museum Maarssen. De laatste hand wordt gelegd aan de heer van Maarssen.

Het tweede deel van de opdracht staat in het teken van een educatief project. Om de belevingswaarde van leerlingen uit groep 7 en 8 te vergroten, wil het museum graag kinderen kennis laten maken met de kleding van vroeger. Door een leerling daadwerkelijk een kostuum aan te laten trekken, wil het Museum de kinderen laten beleven hoe ingewikkeld het eigenlijk wel was, om in de eerdere dagen jezelf aan te kleden.

Diensters hadden geen hulp en hadden daardoor eenvoudiger kleding. Maar de jongens en meisjes die van hogere komaf waren, werden geholpen met hun toilet, waardoor ingewikkelde en dus mooiere kleding mogelijk was.

Ook de eerste ideeën over het dameskostuum waren reeds op papier in beeld gebracht.

Belangrijk was hierbij om met laagjes te werken. Aan ons de opdracht om de diverse lagen te ontwerpen en uit te werken. Beginnend bij de onderrokken, het onderlijf, al naar boven werkend in het rijglijfje en de overrokken. Mooi detail daarbij is dat de achterkant van de onderrok in eenvoudiger stof werd uitgevoerd dan de voorkant. Hier kwam immers de bovenrok overheen, waardoor minder meters mooie stof nodig was.

Al deze details zorgen voor een beter begrip van de vroegere leefomstandigheden en gewoontes bij de leerlingen.

Dit onderdeel is uitgevoerd door de Gelderse Roos, een collega onderneming uit Wageningen. Het resultaat is een prachtige uitvoering van een damesjurk wat hedendaags gedragen kan worden door een kind. Met speciale dank ook aan mevrouw Reinking van Museum Zwolle, die ons wegwijs heeft gemaakt in de klederdracht van toen en daarnaast ons een uitgebreide uitleg gaf over het kostuum in bruikleen, afkomstig van Museum Zwolle.

Om het educatief project compleet te maken, leverde Times Past twee pruikjes, een dames en een heren pruikje. Het educatief project is een groot succes gebleken en een herenkostuum is momenteel in de maak.